आजको तिब्र जीवनशैलीमा मोटरसाइकलको प्रयोग सामान्य भइसकेको छ । सहर होस् वा ग्रामीण क्षेत्र, जताततै बाइकको ठूलो क्रेज छ, विशेषगरी युवा वर्गमा । बजारमा दिनहुँ नयाँ–नयाँ मोटरसाइकल लन्च भइरहेका छन् । मोटरसाइकलको प्रयोग बढेसँगै सडक दुर्घटना पनि बढ्दै गएको छ । दिनहुँ कतै दुर्घटनाको खबर सुन्न पाइन्छ ।
नेपालमा धेरै मानिसहरू कार सिक्न ड्राइभिङ स्कुल जान्छन् तर बाइक सिक्न सायद कोही ड्राइभिङ स्कुल जादैनन् । यही कारणले गर्दा मानिसहरु यताउताबाट बाइक चलाउन सिक्छन् तर सडकमा बाइक चलाउने सहि तरिका र नियम जान्दैनन् । तर केही सावधानी अपनाएमा यस्ता दुर्घटनाबाट बच्न सकिन्छ । त्यसोभए यदि तपाइँसँग बाइक चलाउने जोश छ, वा तपाइँ नियमित ड्राइभिङ गर्नुहुन्छ वा बाइक चलाउन सिक्दै हुनुहुन्छ भने, तपाइँ तल दिइएको सुझावहरू पालना गर्नुहोस् ।
१. हेलमेट अवश्य लगाउनुहोस्
ड्राइभिङ गर्दा आफ्नो टाउको सुरक्षित राख्न धेरै महत्त्वपूर्ण छ । अधिकांश सडक दुर्घटनामा मृत्युको कारण टाउकोमा गम्भीर चोट लागेको देखिन्छ । त्यसैले यात्रा छोटो होस् वा लामो होस्, बाइक चलाउँदा हेल्मेट अवश्य लगाउनुहोस् र आइएसआई मार्क भएको राम्रो गुणस्तरको हेल्मेट लगाउनुपर्छ ।
मोटरसाइकल चलाउँदा हेल्मेट लगाउनु ट्राफिक नियम अन्तर्गत पर्छ । कयौं पटक चालकले हेल्मेट नलगाई चेकिङका क्रममा ट्राफिक प्रहरीबाट बच्ने प्रयास गर्छन् र गम्भीर दुर्घटनामा पर्छन् । त्यसैले, सुरक्षाको दृष्टिकोणले र नियमको दृष्टिकोणबाट पनि बाइक चलाउँदा हेलमेट लगाउनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ ।
२. साइड स्ट्यान्ड
बाइक स्टार्ट गरेपछि तपाईले पहिलो कुरा साइड स्ट्यान्ड जाँच गर्नु पर्छ । यो सानो कुरा हो, तर सुरक्षाको दृष्टिकोणबाट धेरै महत्त्वपूर्ण छ । मानिसहरु यो सानो कुरामा ध्यान दिदैनन् र कयौं पटक दुर्घटनाको शिकार बन्छन् ।
३. सडकको बायाँ तिर हिड्नुहोस्
धेरै मानिसहरु मोटरसाइकल लिएर सडकमा निस्कँदा कहिलेकाहिँ बाटो खाली देखेर मनमानी ढंगले पुरै बाटो भरि कुदाउने गर्छन् । यस्तो गर्नु सरासर गलत हो । बाटो जतिसुकै खाली भएपनि बाइक बायाँ तिर राख्नुहोस् । किनभने दायाँ तर्फबाट कार, बाइक वा ट्रकहरू धेरै तीव्र गतिमा आइरहेका हुन्छन् । यस्तोमा जुनसुकै बेला पनि दुर्घटनाको शिकार भइन्छ ।
४. रेस नलगाउनुहोस्
धेरै पटक, मोटरसाइकल वा कार तपाईंको छेउबाट गुज्रिरहेको देखेर, तपाईं उत्साहित हुनुहुन्छ र त्यससँग प्रतिस्पर्धा गर्न थाल्नुहुन्छ । यो पटक्कै गर्नु हुँदैन। किनभने कहिलेकाहीँ त्यसो गर्नु घातक हुन सक्छ ।
५. इंडीकेटर
मोटरसाइकललाई सडकमा दायाँ बायाँ घुमाउँदा इंडीकेटर दिन आवश्यक छ । यसले तपाईंको अगाडि र पछाडि हुनेहरूलाई तपाईं कता तिर मोडिनु हुदैछ भन्ने थाहा दिनेछ र सतर्क रहने छन् । यस अवधिमा तपाईले आफ्नो बाइकको साइड मिररमा पछाडिबाट आउने सवारीलाई पनि हेर्नुपर्छ, त्यसपछि मात्र बाइकलाई दायाँ बायाँ तिर घुमाउनुहोस् ।
६. तनावमा ड्राइभिङ
जब तपाई तनावमा वा कुनै चिन्तामा हुनुहुन्छ भने तपाई कुनै पनि प्रकारको गाडी चलाउनबाट जोगिनु पर्छ । किनभने जब तपाईं तनावमा हुनुहुन्छ, तपाईं ड्राइभिङ गर्दा ड्राइभिङमा पूर्ण ध्यान दिन सक्नुहुन्न, जुन कुनै पनि प्रकारको ड्राइभिङको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ ।
७. मोबाइल प्रयोग
सवारी चलाउँदा मोबाइलको प्रयोग गर्नु ट्राफिक नियम उल्लंघन हो । कुनै पनि प्रकारको गाडी चलाउँदा मोबाइल प्रयोग गर्नु निकै खतरनाक हुनसक्छ ।मोवाइलमा कुरा गर्दा तपाईको मोटरसाइकलबाट ध्यान विचलित हुन सक्छ र दुर्भाग्यवश केहि दुर्घटना हुन सक्छ । त्यसैले मोटरसाइकल चलाउँदा मोबाइलको प्रयोग नगर्नुहोस् र धेरै आपतकालीन अवस्थामा सडकको छेउमा खाली ठाउँमा गाडी रोकेर मात्र मोबाइल प्रयोग गर्नुहोस् ।
८. सडक छेउमा पार्किङ गरिएका सवारी साधनहरू
मोटरसाइकल चलाउँदा सधैं ध्यान राख्नुहोस् कि सडकको छेउमा पार्किङ गरिएको वा कुनै पनि सवारीसाधनको छेउमा नलैजानुहोस्। किनकी कारमा बस्ने व्यक्तिले गाडीको ढोका कहिले खोल्ने वा गाडी सार्ने भन्ने थाहा हुँदैन ।
९. दुबै ब्रेक सँगै लगाउनुहोस्
मोटरसाइकल चलाउँदा दुबै ब्रेक सँगै लगाउने बानी बसाल्नु वा प्रयास गर्नु राम्रो हुन्छ । किनभने दुबै ब्रेक लगाउनाले मोटरसाइकल लड्ने सम्भावना कम हुन्छ ।
१०. नियमहरू पालना गर्नुहोस्
अधिकांश दुर्घटना ट्राफिक नियमको पालना नगर्ने र लापरवाहीका कारण हुने गरेको छ । बाइक चलाउँदा ट्राफिक नियमलाई ध्यानमा राख्नुभयो भने दुर्घटनाबाट बच्न सकिन्छ । ट्राफिक प्रहरीको निर्देशन सधै पालना गर्नुहोस् । हरियो बत्ती बालेपछि मात्र बाइक चलाउनुहोस् । जेब्राक्रस आइपुग्दा, ढिलो गर्नुहोस् वा आवश्यक भएमा रोक्नुहोस्।
११. ढिलो चलाउनुहोस्
सडकमा तपाईको बाइकको गति सधैं ट्राफिक नियमले तोकेको गति अनुसार हुनुपर्छ । गति सीमा कहिल्यै पार नगर्नुहोस् । बिस्तारै सवारी चलाउनु सुरक्षाको लागि सही तरिका हो । तीब्र गतिमा वा बेवारिसे सवारी चलाउनु दुर्घटनाको कारण बनेको पटकपटक देखिएको छ ।
१२. बाइक मर्मतसम्भार
बाइकको नियमित सर्भिसिङ र मर्मतसम्भारले बाइकका सबै पार्टपुर्जाहरू राम्ररी काम गर्नेछन् । कुनै पनि लामो यात्रामा जानु अघि, आफ्नो मोटरसाइकल मेकानिकबाट जाँच गर्नुहोस् । बाइकको नियमित मर्मतसम्भार गर्दा यसका कमजोरी समयमै थाहा हुन्छ ।
१३. सुरक्षा किटहरूको प्रयोग
यदि तपाइँ स्पोर्ट्स बाइक चलाउँदै हुनुहुन्छ वा बाइकबाट लामो यात्रा गर्दै हुनुहुन्छ भने, सुरक्षा किट लगाउनु धेरै महत्त्वपूर्ण छ । उदाहरणका लागि, बाइक यात्रा गर्ने झोला, कुहिनो गार्ड, ड्राइभिङ ज्याकेट र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण घुँडा, कुहिनो जोगाउन हेलमेट लगाउनुहोस् ।
